Een korte geschiedenis van Gronings gas

Laten we een paar decennia terug in de tijd gaan. In 1959 werd er een enorm gasveld in Groningen ontdekt. Om het gas naar boven te halen, sloot de Nederlandse staat een contract met de NAM, de Nederlandse Aardolie Maatschappij. De NAM is een gezamenlijke onderneming van de multinationals Shell en ExxonMobil. In dit contract met de staat werd besloten dat de NAM het gas voor de overheid zou winnen in ruil voor een deel van de winst. Tussen de 85% en 90% ging naar de overheid, de rest ging naar de NAM.

Nederland is enorm rijk geworden aan Gronings gas. Onze verzorgingsstaat werd er voor een groot deel mee opgebouwd. Maar aan het einde van de jaren 80 begonnen de gevolgen van het boren zich te vertonen: er kwamen aardbevingen in de regio, en vanaf de jaren 90 werden het er alleen maar meer. De Groningers begonnen zich te verzetten tegen het boren, maar jarenlang werd er niet naar ze geluisterd.

 Na ophef in 2018 door een bijzonder zware aardbeving in Zeerijp besloot de Nederlandse staat de gaswinning binnen 2030 te beëindigen. Er werd onderhandeld met de NAM en in 2018 werd het Akkoord op Hoofdlijnen ondertekend om de gaswinning af te bouwen. Volgens dit akkoord zou de NAM de laatste jaren dat er nog gas werd gewonnen een groter aandeel krijgen in de winsten dan voorheen. In ruil daarvoor zou de NAM geen compensatie eisen voor de winsten die ze, als de gasvelden niet werden gesloten, hadden kunnen maken. Verder werd er ook besloten dat de NAM zou betalen voor de kosten voor aardbevingsschade en voor versterking om verdere schade te voorkomen Ook zouden de bedrijven nog €500 miljoen bijdragen aan het programma perspectief voor Groningen, dat de leefbaarheid van de regio zou verbeteren. 

Maar in 2019 werd er na nog een zware aardbeving bij Westerwijtwerd besloten dat de gasvelden nog eerder moesten sluiten voor de veiligheid van de regio. En daar was de NAM niet blij mee.

De NAM begon vanaf 2020 de kosten voor de versterking van woningen maar deels te betalen, en de NAM weigert nu ook om haar bijdrage aan perspectief voor Groningen volledig te betalen. Vanaf 2022 begonnen de NAM, Shell en ExxonMobil verschillende rechtszaken tegen de Nederlandse staat waarbij ze weigerden de schade- en versterkingskosten te betalen en compensatie eisten voor de winsten die ze hebben misgelopen.