Opinie Hof lijnrecht tegenover brede kritiek op investeringsarbitrage

Amsterdam - 29 januari

De Advocaat-Generaal van het Europese Hof van Justitie presenteerde vanmorgen een voorlopige opinie over de verenigbaarheid van het arbitragemechanisme ICS - een afgeleide van het zeer omstreden ISDS - in CETA, het EU handelsverdrag met Canada: zulke internationale investeringsgeschillenbeslechting zou Europees recht niet bijten volgens de Advocaat-Generaal. De definitieve opinie van het Europese Hof volgt later.

In de publieke opinie staat ISDS/ICS zwaar onder druk: Een op 22 januari gelanceerde petitie tegen ISDS/ICS en voor strengere gedragsregels en aansprakelijkheid voor multinationals haalde in een paar dagen al meer dan een kwart miljoen handtekeningen op.
Ook politiek ligt het onderwerp gevoelig: Gisteren organiseerde de Tweede Kamer een rondetafelgesprek over het Nederlandse investeringsbeleid, waar experts kritisch werden bevraagd over nut en noodzaak van ISDS.

De Advocaat-Generaal heeft er kennelijk geen problemen mee dat over de rechtmatigheid van overheidsbeleid in de EU-lidstaten mag worden beslist door drie arbiters, wiens onafhankelijkheid geenszins is gegarandeerd. De Duitse bond van rechters staan als het gaat om de verenigbaarheid van ISDS/ICS met het EU-recht diametraal tegenover de Advocaat-Generaal.

Roeline Knottnerus, onderzoeker voor SOMO en TNI: "De Advocaat-generaal negeert de steekhoudende kritiek van wetenschappers, juristen en maatschappelijke organisaties dat miljoenenclaims van bedrijven overheden huiverig kunnen maken om sociale maatregelen of strenger milieu- en klimaatbeleid in te voeren. Wij adviseren het Hof deze opinie niet over te nemen."

Het Europese Hof van Justitie is niet verplicht om een voorlopige uitspraak van de Advocaat-Generaal te volgen, zoals bleek in het Achmea-arrest van vorig jaar. In afwijking van de opinie van de Advocaat-generaal liet het Europese Hof toen weten dat een arbitrageregeling tussen investeerders en staten zoals opgenomen in het investeringsakkoord tussen Nederland en Slowakije onverenigbaar is met het Unierecht. Naar aanleiding van het Achmea-arrest heeft de EU het arbitrage-mechanisme geschrapt uit alle intra-EU investeringsakkoorden.

Marieke van Doorn, coördinator Handel Anders!: " Recente schandalen zoals het Volkswagen-emissieschandaal en de belastingdeals met multinationals als Starbucks en Google laten zien hoe grote bedrijven hun macht misbruiken om milieuregels te ontduiken en belasting te ontwijken. Zulke bedrijven middels ICS een extra politiek breekijzer in handen geven om beleidsmakers onder druk te zetten, versterkt het vertrouwen van burgers in de politiek niet."

Noot voor de redactie:

Opmerkingen voor redactie: Voor meer informatie neem contact op met... Investor-state dispute settlement (ISDS) is een internationaal arbitragemechanisme dat buitenlandse investeerders in staat stelt om hoge schadeclaims te eisen als overheden beleid doorvoeren dat de winstgevendheid van een investering dreigt te schaden. Ook publiek, sociaal en milieubeleid kan onder ISDS worden aangevochten. Hoge claims kunnen ervoor zorgen dat gewenst beleid wordt afgezwakt of geparkeerd. Dit kan bijvoorbeeld een rem zetten op noodzakelijk klimaatbeleid. Onder druk van groeiende maatschappelijke verontwaardiging over dit mechanisme, heeft de Europese Commissie ISDS vervangen door ICS, wat staat voor Investment Court System. ICS doet echter alleen iets aan de wijze waarop investeringsgeschillen worden gevoerd, maar verandert niets aan de grondslagen op basis waarvan claims kunnen worden aangespannen. Publiek beleid blijft daarmee onder druk staan.

Wij verwijzen u graag naar de volgende achterliggende informatie: De opinie van de Deutsche Richterbund (Duitstalig): Stellungnahme Nr. 04/16: Stellungnahme zur Errichtung eines Investitionsgerichts für TTIP – Vorschlag der Europäischen Kommission vom 16.09.2015 und 12.11.2015. Via https://www.drb.de/positionen/stellungnahmen/stellungnahme/news/416/
Een brandbrief van kritische wetenschappers inzake ISDS/ICS: https://gnhre.org/2014/07/16/120-scholars-speak-planned-isds-provisions-ttip/

Meer kritische analyses: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2692122 https://www.iisd.org/itn/2016/02/29/is-isds-in-eu-trade-agreements-legal-under-eu-law-laurens-ankersmit/ https://www.tni.org/en/publication/the-zombie-isds Het rondetafelgesprek van de

Commissie Buitenlandse Handel van de Tweede Kamer over het nieuwe Nederlandse modelinvesteringsverdrag is te raadplegen via: https://debatgemist.tweedekamer.nl/ Voor de ISDS-petitie, zie: www.stopisds.org