Braziliaanse millieuactivisten op bezoek bij de Tweede Kamer

Op initiatief van Friends of the Earth Europe ontving Handel Anders! op maandag 7 november een delegatie van vier Braziliaanse milieuactivisten. Deze activisten waren op tournee door de Europese Unie om hun zorgen te uiten over het EU-Mercosurverdrag (tussen de EU en Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay). Hiervoor gingen ze in gesprek met, onder andere, nationale parlementariërs en maatschappelijke organisaties. De eerste stop van hun tour was Den Haag, waar ze door de Partij van de Dieren waren uitgenodigd voor een Bijzondere Procedure in de Tweede Kamer. Dankzij deze procedure konden Nederlandse parlementariërs in gesprek gaan met de mensen die nu al de gevolgen ondervinden van de verstoorde handelsrelatie tussen de EU en Mercosur-landen.

De olifant in de kamer was natuurlijk de verkiezingsoverwinning van Lula en de gevolgen daarvan voor het akkoord. Het was daarom niet verrassend dat de vragen van Tweede Kamerleden Teunissen en Akkerboom zich in de eerste plaats daarop richtten. Kretã Kaingang, van de inheemse organisatie APIB, stelde dat de verkiezing van Lula een verbetering teweeg kon brengen. De positie van inheemse volkeren is sterk achteruit gegaan onder Bolsonaro. Wel benadrukte Kretã dat Lula zich wil inzetten voor een aangepast akkoord. Lula zou willen heronderhandelen om de positie van de Mercosur-landen groter en sterker te maken dan slechts als leverancier van landbouwproducten en grondstoffen.

Een heronderhandeling zou een verbetering kunnen betekenen van de positie arbeiders in de Mercosur, maar zou de situatie op het platteland niet ingrijpend veranderen. De verwachting is dat onder Lula sociale bewegingen meer inspraak zullen krijgen en de wetten meer nageleefd zullen worden. De positie van kleine boeren is nu echter hachelijk, zoals duidelijk werd door het ingrijpende verhaal van Graciela Almeida. Graciela is deel van een eco-agrologische gemeenschap die door omringende grootgrondbezitters wordt gebombardeerd met pesticiden. Naast gezondheidsklachten betekent dit ook dat ze hun producten niet meer kunnen verkopen als agro-ecologisch. Hierdoor staat hun hele leven op de kop. Toch blijven ze strijden voor hun rechten. 

Hierin worden ze bijgestaan door Emiliano Maldonado, die mensenrechtenadvocaat is. Hij richt zich vooral op gemeenschappen die het slachtoffer zijn van mijnbouwprojecten of van grondconflicten. Bij grondconflicten spelen pesticiden soms een belangrijke rol. De gemeenschap van Graciela is niet de enige die slachtoffer is van bombardementen met pesticiden. Sterker nog, door heel Brazilië, Argentinië en Paraguay is het een vaak voorkomend verschijnsel. De verkiezing van Lula betekent waarschijnlijk een vermindering van de hoeveelheid pesticiden die gebruikt mag worden, aldus Emiliano. Onder Bolsonaro is de lijst met bestrijdingsmiddelen die gebruikt mochten worden explosief gegroeid. Emiliano vraagt zich af hoe het kan dat Europese bedrijven in Zuid-Amerika pesticiden mogen verkopen die in Europa streng verboden zijn. Zijn conclusie was dat veel van deze bedrijven Zuid-Amerikanen nog steeds als een andere soort mensen zien. Zuid-Amerikanen mogen wel de soms dodelijke gevolgen van deze giffen ondervinden, terwijl dit de eigen bevolking bespaard blijft. Het is een neo-koloniale mentaliteit waar er andere regels gelden voor de mensen in de periferie dan voor mensen in het centrum, zo besloot Emiliano zijn betoog.

Dit is dezelfde boodschap die Luana Hanauer de Tweede Kamerleden wil meegeven: we hebben het hier over een neo-koloniaal verdrag. En dit kan alleen bestreden kan worden met een duidelijk antikapitalistisch geluid dat de rechten van mens en natuur boven die van kapitaal zet. Luana is deel van Friends of the Earth Brazilië en is nauw betrokken geweest met de campagne voor de slachtoffers van de Brumadinhodam-ramp. Bij deze ramp brak een dam door die het afval van een ijzermijn verzamelde. Daarbij kwamen 270 mensen om het leven. Het Mercosurakkoord voorziet een toename in de export van ijzer vanuit Brazilië naar de EU, met waarschijnlijk meer dam-rampen als gevolg. Bovendien zorgt het verdrag ervoor dat meer ijzer maar minder industriële goederen vanuit Brazilië Europa zullen bereiken. Dit versterkt de afhankelijkheidsrelatie waar Brazilië, en de rest van Latijns-Amerika, al sinds mensenheugenis onder gebukt gaan aldus Hanauer.

We willen nogmaals de Partij voor de Dieren bedanken voor het mogelijk maken van deze Bijzondere Procedure. We hopen dat de Tweede Kamerleden nu met nog meer kennis zich sterk kunnen maken tegen dit verdrag. Want de EU en Mercosur-landen verdienen een beter akkoord, gebaseerd op gelijkwaardigheid. Ook hopen we dat andere mensen die onderzoek doen naar het verdrag informatie kunnen putten uit deze bijeenkomst. Hij is hier terug te kijken op YouTube.